Begin mei moest je nog 1,33 dollar meebrengen om een euro te kopen. Een
schuldencrisis en twee reddingsplannen later is dat nog maar 1,24 dollar. De
euro staat op het laagste peil in vier jaar. Niet alleen in dollars, maar
ook ten opzichte van de yen en de Zwitserse frank.
Hier vijf oorzaken voor de val van de Europese munt.
1. Kudde op hol
Zoals bij iedere wilde beweging op de financiële markten zat er in de daling
van de afgelopen dagen een groot element van paniek. De kudde van beleggers
en speculanten rende collectief één kant op. Tijdens zo’n acute
vertrouwenscrisis is ieder nieuwtje reden om nog harder te gaan rennen.
Gaat het gerucht dat de Franse president Sarkozy uit de euro dreigde te
stappen? Zegt de Duitse bondskanselier Merkel iets over het 'mislukken van
de euro'? Vertelt ECB-president Trichet dat we in zeer dramatische tijden
leven? Verder luisteren is niet nodig. Uit die euro! Vlucht in de dollar!
Snel.
2. Toekomst euro onzeker
De paniek heeft echter wel een rationele achtergrond. Door de Griekse ellende,
de dreigende besmetting van Spanje en Portugal en de omstreden
reddingsacties van overheden en centrale bank, is het scenario van een
uiteenvallend eurogebied minder absurd geworden. Reddingsplan of niet:
uiteindelijk zal Griekenland waarschijnlijk toch de schuld niet volledig
kunnen afbetalen. De schuldencrisis is uitgesteld, niet afgesteld.
De kans dat de euro verdwijnt, is nog altijd heel klein - daarvoor zitten
Duitsland en Frankrijk te veel met huid en haar aan elkaar gekleefd. Maar
het risico is onmiskenbaar groter geworden. De kleine mogelijkheid dat de
euro ten onder gaat, maakt de munt minder interessant als beleggingsobject.
Landen in Azië (met name China) en het Midden-Oosten zullen zich afvragen of
het aandeel van euro’s in hun valutareserves wel verder moet stijgen. Die
dollar lijkt toch zo gek nog niet.
3. Economie kapot bezuinigd
De redding van de euro gaat ten koste van de economische groei in Zuid-Europa.
De landen moeten tien jaar budgettair wanbeleid in een keer goedmaken. En
ook de andere eurolanden zullen nu sneller proberen te bezuinigen - ze
hebben de consequenties van uitstel gezien. In Nederland illustreert de PvdA
dit effect mooi: de partij
gaat meer ombuigen dan in het programma staat.
Dat de recessie door deze massale bezuinigingen dieper en langer wordt, daar
valt niets aan te doen. Maar beleggers zien het als een verkoopsignaal voor
de euro. Toekomstige buitenlandse investeringen en beleggingen in de
apathische Europese economie zullen laag zijn. De vraag naar euro’s dus ook.
Bovendien geeft de afkoelende economie de ECB minder reden om de rente te
verhogen. Analisten verwachtten begin 2010 nog dat de ECB eerder met
rentestappen zou komen dan de Fed, de Bank of England en de Bank of Japan.
Een hogere rente betekent in de regel een duurdere munt. Dat scenario is
voor de euro nu van tafel.
4. Identiteitscrisis ECB
Om de plotselinge liquiditeitscrisis op de Europese obligatiemarkt te
bestrijden, besloot de ECB op 10 mei om zelf staatsobligaties te gaan
opkopen. Maandag 17 mei werd bekend dat de centrale
bank daaraan tot nu toe 16,5 miljard heeft uitgegeven.
De ECB heeft beloofd om die extra euro’s via een andere weg weer uit de
economie te halen, zodat de opkoopactie geen effect heeft op het monetaire
beleid. Maar toch is de angst voor hogere inflatie sinds 10 mei toegenomen -
vooral in Duitsland. Let de ECB nog wel op de inflatie, of gaat alle
aandacht nu uit naar crisisbestrijding?
Die angst alleen al kan uiteindelijk inflatie veroorzaken, bijvoorbeeld omdat
vakbonden erop vooruitlopend de looneisen verhogen. Hogere inflatie kan
leiden tot een lagere eurokoers.
Daarbij komt dat de ECB door slechte staatsschuld op te kopen de eigen balans
verzwakt. Als de Grieken of Spanjaarden straks toch niet betalen, moeten de
ECB en de aangesloten nationale centrale banken afboeken op het eigen
vermogen. Met 16,5 miljard aan obligaties is die verzwakking nog nauwelijks
waar te nemen. Maar als de centrale banken staatsschuld blijven opkopen kan
dat anders worden.
5. Who cares?
Vindt iemand het eigenlijk wel erg dat de euro goedkoper wordt? Voorzitter van
de Eurogroep Jean-Claude Juncker maakt zich geen zorgen over het niveau van
de eurokoers, hoogstens over de snelheid van de daling, zo
zei hij maandag 17 mei.
De goedkopere euro is een blessing in disguise. Exporteurs profiteren
en dankzij de geïmporteerde inflatie (het buitenland wordt duurder), blijft
Europa weg van de verlammende deflatie. Schulden worden dragelijker en
loonmatiging gaat makkelijker als er wat inflatie is.
Als de lagere euro geen probleem is, is de kans op valuta-interventies om de
trend te keren nihil. Pas wanneer de koers van de euro nog veel verder zakt,
zeg richting de één dollar, zullen de ECB en Europese ministers van
Financiën misschien proberen een bodem in de koersbeweging te leggen. Tot
die tijd hebben de marktkrachten vrij spel.
Lees ook:
feiten
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl